Ειμαρμένη - Παρέγκλιση

Οι Στωικοί υποστήριζαν πως όλα γίνονται με αλύγιστη ανάγκη:
" Καθ' ειμαρμένην τα πάντα γίνεσθαι".
Την ειμαρμένη την όριζαν σαν αδιάκοπη συνέχεια από αιτίες, "ειρμό αιτιών", που κανονίζει όσα γίνονται στον κόσμο, όπως όρισε η πρόνοια..

" Η στωική άποψη ξανάφερνε όλες τις δεισιδαιμονίες, άφηνε θέση ακόμα και στην μαντική…" 
(Χ. Θεοδωρίδης)



Όλα με μια σειρά προδιαγραμμένη.
Ένα κάρμα η ζωή του ανθρώπου.
Μια ακολουθία από αλληλουχίες.
Κι έρχεται ο Επίκουρος και μας ελευθερώνει ξανά με την "παρέγκλιση".
Την ιδιότητα που έχουν τα άτομα να ξεφεύγουν σε ακαθόριστη ώρα και σε ακαθόριστο τόπο από την καθορισμένη πορεία τους.
Κατά τον Επίκουρο: "Στον κόσμο, άλλα γίνονται από την ανάγκη, άλλα από την τύχη* κι άλλα από την δική μας, την ελεύθερη βούληση.

(Οι Επικούριοι γελούσαν με όσα ο κόσμος πίστευε για την τύχη. Ένα ρητό στο Βατικανό που προέρχεται από τον Μητρόδωρο, λέει: Σε πρόλαβα , ω Τύχη κι έφραξα κάθε πέρασμά σου…")

Ο αυθορμητισμός, αρχίζοντας στα άτομα της ύλης, με την παρέγκλιση, φτάνει τον θρίαμβό του στην ανθρώπινη συνείδηση.
"Η φύση σε έκανε θνητό και σου έταξε ορισμένο χρόνο, λέει πάλι ο Μητρόδωρος. Όμως, με τις μελέτες πάνω στην φύση (μέσω της επικουρικής φυσικής), ανέβηκες σε σημείο ν' αντικρίσεις το άπειρο και την αιωνιότητα κι έμαθες όσα είναι κι όσα ήταν κι όσα θα γίνουν."


Οι αντίπαλοι τούς ειρωνευόταν. "Τον εαυτό τους τον έχουν για άφθαρτο και ισόθεο", αναφέρει ο Πλούταρχος.





Αυτόν τον καιρό, η "ανάγκη" μου ξεδιψάει και πάλι με Ελύτη και συγκεκριμένα με τα:
"Τρία ποιήματα σε σημαία ευκαιρίας" 
(Ο κήπος βλέπει – Το αμύγδαλο του κόσμου - Ad Libitum)


" εκατό μύρια σήματα
ζήτα ήτα ωμέγα

που εάν και δεν σου αρμόσουν λέξη
αύριο
θα 'ναι χθες για πάντα

μιλώ φιλοσοφία

στα ζευγάρια μέσα υπάρχει μια χρυσόμυγα
που επαναλαμβάνει αέναα την Οδύσσεια

σ' ένα δεύτερο επίπεδο θα ξαναγίνουν πόλεμοι
δίχως να σκοτώνεται κανείς
αποθέματα θανάτου υπάρχουνε αρκετά
ο κήπος βλέπει
βάνει μπρος την αντίστροφη μέτρηση

μαρασμός
ακμή
ξύπνημα "

 
Σαν μοτίβο κάθε στροφής υπάρχει το: "Ο κήπος βλέπει".
Να κρύβει άραγε κάτι από την φιλοσοφία του κήπου των Επικούρειων;
Να κρύβει την δυνατότητα της παρέγκλισης;

Μύρια σήματα
Ζήτα ήτα ωμέγα (Ζ.Ω.Η.)…
που αν δεν αρπάξεις το αύριο, θα γίνουν χθες για πάντα…

Σε ένα ωραίο άρθρο του (Κ.Ε. 24/12/06), "Το αμύγδαλο του Ελύτη" (ο τίτλος ίσως εμπνευσμένος από το δεύτερο ποίημά του), ο Ευγ. Αρανίτσης γράφει:


Όσο λιγότερο καταλαβαίνουν οι άνθρωποι των θεσμών τον εσωτερικό διάλογο του Ελύτη με τα φύλλα των δέντρων, τόσο πιο σπασμωδικά ξεφυλλίζουν τα βιβλία του ψάχνοντας με το φακό για ίχνη χλωροφύλλης.
Όσο πιο απειλητικό, δηλαδή συναισθηματικά απειλητικό, αναδύεται το μήνυμα της ελευθερίας που ο Ελύτης άντλησε από την καρδιά του πένθους της ελληνικής παράδοσης ως τόπου συνάντησης του φυσικού κόσμου με το υπό ανάγνωσιν κείμενο του ψυχικού μας σύμπαντος, τόσο πιο κοντά στο fortissimo φτάνουν οι κρότοι των Καβείρων που δίνουν τα ρέστα τους προκειμένου ν' αποσπάσουν αλλού την προσοχή, μιλώντας, οπουδήποτε εκτός και μακράν του διακυβεύματος.
Είναι αδύνατον να "συλλάβει" κανείς πλήρως το αμύγδαλο πλήρως, αν δεν το έχει γευθεί. Το πραγματικό της γεύσης δεν συμβολίζεται, δεν είναι μεταδόσιμο μέσω της γλώσσας… 


"θα υπάρξουν πάντοτε δύο ή τρεις
γενναίοι να βλέπουνε τον κόσμο
χωρίς σκοπιμότητα"

"φωνάζω ελληνικά κι ούτε που μου αποκρίνεται κανένας

είναι που πλέον δε νογάει κανένας
τι πάει να πει αντανάκλαση μεσημεριού
πώς κι από που ακουμπάει τ' ωμέγα στο άλφα
ποιος εντέλει αποσυνδέει τον Χρόνο

Ad Libitum.


"Φωνάζω". Δε μιλάει. Φωνάζει προσπαθώντας να φτάσει στα νοητικά αυτιά μας.
"Ελληνικά". Όπως το αρχαίο ιωνικό φρόνημα πριν μπλεχτεί με ανατολικές θρησκευτικές επιρροές.
Πέρα από Ειμαρμένες, μοιρολατρίες και πεπρωμενολαγνείες...




Ποιος εντέλει αποσυνδέει τον χρόνο αν όχι εμείς οι ίδιοι Ad Libitum;
Κατά βούλησιν...

Μια πολύ στιγμιαία, πρόχειρη και μικρή συσχέτιση έκανα .
Ίσως καμιά φορά επανέλθω με καλύτερη και περιεκτικότερη ανάλυση.

Καλή σας μέρα!