Άσκηση Θάρρους

.
Άσκηση Θάρρους Νο 54

Εκείνες τις πρώτες ημέρες της διάγνωσης, συνειδητοποίησα ότι, συχνά, φοβόμαστε τις λέξεις πολύ περισσότερο απ' όσο φοβόμαστε την ίδια την πραγματικότητα. Τρομάζουμε και μόνο στην ιδέα να εκστομίσουμε, για παράδειγμα, τη λέξη "καρκίνος". Έτσι τελικά, ετούτη η ανεκδιήγητη ανοησία και δειλία των ανθρώπων, εφεύρε λέξεις για ν' αντικαταστήσουνε τις λέξεις! Θαρρείς και τα λόγια, συνθέτουν κάποιο είδος κατάρας, φοβερής και τρομερής, κάποιο ξόρκι ανίερο, που όποιος το απαγγείλει θα πέσει λευχαιμία να τον κάψει! Ε, δεν υπάρχει ζώο πιο ηλίθιο απ' τον τρομοκρατημένο άνθρωπο. Ο ανθρώπινος πανικός, ξεπερνάει και την πιο πανικόβλητη αντιλόπη, η οποία πάνω στον τρόμο της να γλιτώσει, κάνει τόσα πολλά ζιγκ-ζαγκ που τελικά καταλήγει, από μόνη της, στην αγκαλιά της λέαινας.

Δεν υπάρχουν, λοιπόν, λέξεις φοβερές. Υπάρχουν αρρώστιες φοβερές, υπάρχουν άνθρωποι φοβεροί, υπάρχουν όσπρια με παρενέργειες φοβερές, όμως οι λέξεις δεν είναι παρά λέξεις. Η απέχθειά μας για μερικές από αυτές δε φανερώνει παρά τον απερίγραπτο τρόμο που μας προκαλεί η πραγματικότητα την οποία υποδηλώνουν. Όταν μας χτυπήσει ο καρκίνος λέμε η "νόσος η επάρατος", όταν μας πέφτουν τα μαλλιά δεν "καραφλιάζουμε" αλλά "έχουμε τριχόπτωση", όταν πεθαίνει η γιαγιά μας δε λέμε "πέθανε η γυναίκα", αλλά λέμε "έφυγε" (λες και πήγε για τσιγάρα και σε κάνα 5λεπτο θα 'χει επιστρέψει), λέμε "κοιμήθηκε" (και μάλιστα είπε να μην την ξυπνήσουμε για κανένα λόγο), λέμε "έσβησε" (τη φύσηξε κατά λάθος το ρεύμα κι έσβησε), λέμε "τη χάσαμε" (φάγαμε τον κόσμο αλλά δε μπορεί, κάπου εδώ τριγύρω θα μας έπεσε), λέμε "ξεκουράστηκε", λέμε οτιδήποτε προκειμένου ν' αποφύγουμε τη λέξη "θάνατος"!

Υποκρισία; δειλία; μοιρολατρία; ηττοπάθεια; ή μήπως όλα μαζί; Ας μην είμαστε τόσο σκληροί με τους εαυτούς μας. Δεν είμαστε παρά μικρά και φοβισμένα ανθρωπάκια! Πίσω από φιλοσοφίες και τεχνολογίες, πίσω από χιλιάδες χρόνια εξέλιξης είμαστε, πάντα, το ίδιο εύθραυστοι, το ίδιο ανυπεράσπιστοι, το ίδιο μικροί! Ε, λοιπόν, ένας λόγος παραπάνω! Αν δε μπορούμε ν' αποφύγουμε κάποια πράγματα, αν δε μπορούμε ν' απαλλαγούμε απ' την αρρώστια, τον πόνο, το θάνατο, ε τουλάχιστον, ας υποκύψουμε με το κεφάλι ψηλά. Μικροί ναι, καταδικασμένοι ναι, αλλά και περήφανοι! Αν δεν υπάρχει καμία δύναμη στον κόσμο ικανή να αποτρέψει τον μπαλτά του δήμιου, που λικνίζεται μετέωρος πάνω απ' το κεφάλι σου, ε τότε, χαμογέλασε και τέντωσε το λαιμό σου για να τον διευκολύνεις! Αν δε μπορείς να τον αντιμετωπίσεις, φέρ' τον τουλάχιστον σε δύσκολη θέση!

Αυτό, λοιπόν, ας προσπαθήσουμε να κάνουμε. Αν το πεπρωμένο μας, στέκει καταμεσής του δρόμου, απειλητικό, ανυπέρβλητο και αμετάβλητο, αν δεν υπάρχει κανένας τρόπος ώστε ν' αλλάξουμε τη μοίρα μας, ας αλλάξουμε τότε εμείς! Μέχρι και την τελευταία στιγμή, έχουμε πάντοτε την ευκαιρία αλλά και τη δύναμη ν' αλλάξουμε. Αρκεί να το πιστέψουμε! Ας προσπαθήσουμε να εξοικειωθούμε με τις έννοιες, με τις απειλές, με την πραγματικότητα. Και σε πρώτη φάση, το να κατακτήσουμε τις λέξεις, το να μπορούμε να μιλάμε ελεύθερα, δίχως ταμπού και υπονοούμενα, για τη νόσο μας, για τον πόνο μας, για το θάνατο, είναι ένα πολύτιμο, ένα πολύ σημαντικό βήμα μπροστά. Ένα βήμα ακόμα πλησιέστερα στις δυνάμεις, τις αστείρευτες και τις ακατανίκητες, οι οποίες κρύβονται στα βάθη της ύπαρξής μας και περιμένουν. Περιμένουν να τις ανακαλύψουμε, να τις ξεθάψουμε και να τις αγαπήσουμε! Περιμένουν να τις σφυρηλατήσουμε στα μέτρα μας. Να φτιάξουμε θώρακες, πανοπλίες και ασπίδες. Να φτιάξουμε δόρατα, ξίφη και βαλλίστρες. Κι έπειτα να χιμήξουμε στη μάχη με λύσσα, να ξεχυθούμε με αποκοτιά και δίχως έλεος να σφαγιάσουμε τις στρατιές του παλιού μας εαυτού! Να ξεχυθούμε, λάβροι και ακάματοι αγωνιστές, με τις πληγές να χάσκουν ορθάνοιχτες και το αίμα να ρέει άφθονο, κι εκεί, καταμεσής της μάχης, ν' αναστήσουμε τους ήρωες!ΘΑ ΖΗΣΩ!ΜΑ ΤΙ ΛΕΩ; ΟΧΙ ΑΠΛΑ ΘΑ ΖΗΣΩ,ΑΛΛΑ... ΘΑ ΖΗ-ΣΩ!!!
ΘΑ ΣΑΡΩΣΩ ΤΑ ΠΑΝΤΑ!ΘΑ ΝΙΚΗΣΩ ΑΡΡΩΣΤΙΕΣ,ΘΑ ΝΙΚΗΣΩ ΘΑΝΑΤΟΥΣ,

ΘΑ ΙΣΟΠΕΔΩΣΩ ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΣΤΟ ΔΙΑΒΑ ΜΟΥ!

ΚΙ ΑΝ ΔΕ ΖΗΣΩ,ΚΙ ΑΝ ΔΕΝ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΩ,Θ' ΑΓΩΝΙΣΤΩ ΣΑΝ ΤΟ ΣΚΥΛΙ!ΠΟΙΟ ΣΚΥΛΙ; ΣΑΝ ΤΟ ΛΙΟΝΤΑΡΙ!!!Θ' ΑΓΩΝΙΣΤΩ ΜΕ ΟΛΕΣ ΜΟΥ ΤΙΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ!
ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΓΡΑΦΤΟ ΜΟΥ ΝΑ ΠΕΘΑΝΩ,ΘΑ ΠΟΛΕΜΗΣΩ ΚΑΙ ΘΑ ΠΕΘΑΝΩΜΕ ΤΟ ΚΕΦΑΛΙ ΨΗΛΑ!ΜΕ ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΚΑΙ ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ,ΑΝ ΜΠΟΡΕΣΩ,ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΟΥ ΑΝΑΣΑ!
ΟΧΙ! ΔΕ ΘΑ ΠΕΘΑΝΩ ΤΟΣΟ ΕΥΚΟΛΑ!
ΔΕ ΘΑ ΣΟΥ ΚΑΝΩ ΤΗ ΧΑΡΗ!ΘΑ ΣΟΥ ΒΓΑΛΩ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΑΝΑΠΟΔΑ!

Έτσι λαμπεροί να ζήσουμε και να πεθάνουμε, όταν μας είναι ορισμένο. Τέτοια να είναι η λάμψη μας που να σκιαχτεί το χώμα, να διστάσει! Τόσο να είναι το φέγγος της ψυχής μας που να ντραπεί η γης να μας σκεπάσει, μες στην αστρόσκονη να μας αξίζει να θαφτούμε και στους πυρήνες των αστεριών...
Αποσπάσματα από την ιστοσελίδα:
http://users.hol.gr/~sirkoll/
----------------------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------------------------

«O ατομικισμός»,έγραφε τον 19ο αι. ο Τοκβίλ, «είναι ένα συναίσθημα συνετό και φιλήσυχο, που προδιαθέτει κάθε πολίτη να αποσυρθεί με την οικογένεια και τους φίλους του. Έτσι,αφού πρώτα δημιουργήσει μία μικρή κοινωνία για δική του χρήση,εγκαταλείπει πρόθυμα τη μεγάλη κοινωνία στον εαυτό της.»
Η απέχθεια των Αθηναίων για τον ατομικισμό διασώθηκε μέχρι τις μέρες μας στην αγγλική γλώσσα. Όπως και οι αρχαίοι Αθηναίοι, οι Άγγλοι χρησιμοποιούν ως ακραία υβριστική και μειωτική έκφραση τη λέξη «ιδιώτης» (idiot).

Η παραπάνω σελίδα όμως με τις υπέροχες χιουμοριστικές ζωγραφιές (δύο από αυτές μετέφερα κι εδώ) αποτελεί μια φωτεινή εξαίρεση.
Δεν μπορώ να βρω επαρκή λόγια για να επαινέσω μια τέτοια διαδικτυακή προσπάθεια-φάρο που εκπέμπει (έξω από τα δόντια) πραγματικά μηνύματα ζωής κι όχι χιλιοειπωμένες ξερές λέξεις παρηγοριάς.



Είχα κατά νου πως το ποστ με το "Χρόνια Πολλά" θα έμενε μέχρι να περάσουν οι γιορτές.
Να, όμως πουδεν αποφασίζουμε μόνο εμείς...
.

Σε όλους τους αγώνες που χάθηκαν στο βόλεμα

.
Ο Ρίψασπης

Ήρθε από μέρη μακρινά
στο κράνος κόκκορου φτερά
(γεμάτος υποσχέσεις)

Μ' ένα πιο φουσκωμένο ΕΓΩ
κι από ΔΕΗς λογαριασμό
(με σιλικονοενέσεις)

Με 'θα' δεινού πολιτευτή
και με ολόασπρη στολή
(ποιος να μην τον θαυμάσει;)

Έψαχνε συμπολεμιστή
για κάποια μάχη φοβερή
(στου φεγγαριού τη χάση)

Μα, εκεί στη μάχη, συμφορά
παν' του κοκκόρου τα φτερά
(πώς θα καυχιέται τώρα;)

Με μία μόνο γρατσουνιά
όλα τα 'θα' μείναν γυμνά
(να φύγει έφτασε η ώρα)

Κι εκεί, στης νύχτας τη σιωπή
κρυφά- ματιά να μην τον δει
(πετάει την ασπίδα)

Αφήνει συμπολεμιστή
ξεχνάει υποσχέσεις και ορμή
(και φεύγει σαν βολίδα)

Ωρέ ετούτος ο λαγός
δεν ήταν ένας στρατηγός
(στον πιτανάτη λόχο;)

-Πού πήγε η περηφάνια πια;
-Του 'μεινε μόνο στα αυτιά
(για να μην δίνει στόχο!)


Αν και δεν πρέπει πια ούτε να ασχολούμαι, χαλάλι αυτό το ποστάκι "τιμής ένεκεν",
για έναν ακόμη αγώνα που έγινε μόνο στα λόγια και χάθηκε στο βόλεμα!

Καμιά φορά έρχονται κάποια άτομα και μας ξεσηκώνουν για να λάβουμε μέρος σε διάφορους αγώνες.
Είτε πολιτικούς, είτε περιβαλλοντολογικούς, οικολογικούς, θέματα της πόλης ή της τοπικής κοινωνίας, του δήμου, της γειτονιάς, επαγγελματικά κλπ κλπ κλπ.
Έρχονται με ορμή και φόρα και πολλά-πολλά λόγια, ιδέες, σχέδια κλπ κλπ κλπ...
Μόλις όμως έρθει η στιγμή οι θεωρίες να γίνουν πράξη κι αρχίσουν οι πρώτες δυσκολίες, από Στρατηγοί γίνονται Λαγοί.
Όπου φύγει-φύγει.
Γιατί, αλλιώς είναι να τα λες κι αλλιώς να τα κάνεις.
Αλλιώς να μιλάς εκ του ασφαλούς απ' τα μετόπισθεν της πολυθρόνας κι αλλιώς να κινδυνεύεις στην πρώτη γραμμή.
Σ' αυτά τα άτομα και στις χαμένες τους μάχες είναι αφιερωμένο αυτό το Αριστιχούργημά μου (κι ας κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν και κυρίως ότι δεν ακούν).

Η άλλη θεία στο περβάζι!

Ένας πάνγλυκος άνθρωπος (με πανάγριο βλέμμα) μου ζήτησε αργά χθες βράδυ να του γράψω κάτι με θέμα: 
 "Η αλητεία στο περβάζι".

Μια και δεν ξέρω από αλητείες, κάνω μια μικρή παράφραση και του αφιερώνω –έτσι όπως είναι φρεσκογραμμένο νωρίς σήμερα το πρωί- το: 
 "Η άλλη θεία στο περβάζι".


Αρχή

Είχα δυο θείες που λέτε. Τη θεία Σοφία και την θεία Αγλαΐα.
Δίδυμες. Από μικρές μαζί. Αχώριστες. Γεροντοκόρες και οι δυο.
Μαζί ξυπνούσαν, μαζί έτρωγαν, μαζί έπιναν (καφέ-και χαμομήλια-μην πάει ο νους σας σε τίποτε πιο δυναμιτιστικό), μαζί έβγαιναν το απογευματάκι περίπατο ως το κοντινό πάρκο, μαζί κάθονταν στο παγκάκι (κι αν δεν έβρισκαν θέση ή είχε μόνο για μία την περιφρονούσαν και μαζί στεκόταν όρθιες), μαζί πήγαιναν την Κυριακή στην εκκλησία… Όλα μαζί.
Θυμάστε το ποίημα με τους Κολοκοτρωναίους; Ε, όπου "καβάλα" βάλτε το "μαζί" και είστε μέσα.
Μα, ό,τι δεν κατάφερε τόσα χρόνια η ζωή το κατάφερε η γεροντική άνοια.

Η μία θεία μου (η Αγλαΐα), ξαφνικά, άρχισε να κάνει παρεμβολές στην συντροφικότητα τής άλλης. Για πρώτη φορά εμφανίστηκαν μεταξύ τους παρανοήσεις, γκρίνιες και μικροκαυγαδάκια.
Η μία απ' τις δύο όλο δεν καταλάβαινε, όλο ξεχνούσε, όλο έλεγε κι έκανε άλλα αντ' άλλων. Μέχρι που ένα πρωί προθυμοποιήθηκε να φτιάξει καφέ.
Σερβίρει στην άλλη θεία μου (την Σοφία) το φλιτζάνι με ένα πράγμα σαν ολόφρεσκο λαχταριστό μπουγαδόνερο.
-Τι είναι τούτο μαρή Αγλαΐα;
-Καφές!
-Και γιατί δεν έχει καφέ χρώμα;
-Ε, τελείωσε ο καφές και δεν είχαμε και δεν έβαλα.
-Και τι έβαλες;
-Να, δεν έβρισκα ούτε τη ζάχαρη και έβαλα αλάτι! Μια κοφτή κουταλιά όμως, όπως τον πίνεις. Μέτριο!
- ...... (ας αποφύγω να γράψω τις αντιδράσεις της θείας μου της Σοφίας)
-Τι; δε σου αρέσει; Τον έκανα πολύ γλυκό μήπως;

Αυτό το τραγικό γεγονός ήταν η αιτία που χάλασε μια για πάντα την ιεροτελεστία του πρωινού καφέ και έκανε την πρώτη θεία μου (τη Σοφία) να καταλάβει ότι κάτι πήγαινε πολύ στραβά με τη δεύτερη θεία μου (την Αγλαΐα).
Να, γιατροί, να εξετάσεις, να χάπια, να φάρμακα.
Να 'ναι καλά το βιβλιάριο του ΙΚΑ. Για τέτοιες περιπτώσεις το φύλαγαν ατσαλάκωτο στο πάνω-πάνω συρτάρι της σιφονιέρας στο σαλόνι.
Αλλά τίποτε σημαντικό σαν αποτέλεσμα. Μόνο μια ψιλοβελτίωση.
Ας πούμε ότι αν δεν είχε καφέ, ετοίμαζε τσάι κι όχι βαρυ-γλυκό αλατόνερο (η Αγλαΐα).
Ως εκεί όμως η βελτίωση (της Αγλαΐας).
Αν έκανε ice tea βραστό, κι αν ξεχνούσε να το πιεί μέχρι που ξαναγινόταν κανονικό ice tea, αυτό είναι άλλη ιστορία. Ο καφές πάντως δεν ξαναμαρτύρησε από τα χέρια της.
Αυτή που μαρτυρούσε όμως ήταν η πρώτη θεία μου (η Σοφία).

Στην αρχή είχε υπομονή κι ήταν ευγενική και καρτερική μαζί της (με την Αγλαΐα). Μα, όσο περνούσε ο καιρός τόσο έσπαζαν τα νεύρα της. Γερνούσε κι αυτή βλέπετε. Ήθελε κάποιον να τη φροντίζει κι όχι να τρέχει η ίδια να φροντίζει την ξαναμωραμένη (καταλάβατε ποια).
Κι έτσι, σιγά-σιγά, προσπαθούσε να αποφεύγει τις πολλές-πολλές επαφές μαζί της. Σκεφτόταν ότι καλύτερα να 'χε λιγότερες επαφές γιατί, ε, όσο να πεις, τόσο θα 'χε και λιγότερες παρανοήσεις, συγκρούσεις και συγχύσεις.
Την άφηνε μόνη στο δωμάτιό της και με τον καιρό πια, ούτε που έβγαινε από εκεί (η Αγλαΐα λέμε). Ούτε για να φάει. Της πήγαινε το φαγητό στον δίσκο (η περιποιητική Σοφία), την τάιζε την σκούπιζε και πάπαλα μετά. (Να 'ναι καλά τα πάμπερς για το άλλο θέμα).

Το πιο τραγικό όμως ήταν ότι σταμάτησε να την παίρνει και έξω μαζί της (η Σοφία εννοώ) στους περιπάτους στο πάρκο. Ξεχάστε τους Κολοκοτρωναίους, και τα παγκάκια, τα πάρκα και τις εκκλησίες. Θυμηθείτε το: "Μοναχός σου χόρευε κι όσο θέλεις πήδα".
Τι χόρευε και πήδα δηλαδή! Μετά βίας στήριζε τα δικά της πόδια. Πού να σέρνει μαζί της και την αδερφή της; Άσε που έβρισκες πιο εύκολα μονές θέσεις σε τέτοια περιζήτητα μέρη.
Και τις είχε πια πολλή μεγάλη ανάγκη γιατί αλλιώς δεν θα τα έβγαζε πέρα με τις απαιτήσεις τέτοιων μακρινών αποστάσεων (νομίζω ότι το είχαμε αναφέρει σε άλλη ανάρτηση ότι ο χώρος και ο χρόνος είναι σχετικός).
Κι αυτά τα σκασμένα τα νιάτα; Ούτε που κουνιόταν όταν την έβλεπαν να της δώσουν θέση να καθήσει ως ευγενική παραχώρηση σεβασμού.
Τι να πεις; Χάλασε ο κόσμος σήμερα!
Αύριο δεν ξέρω! Ίσως γίνει χειρότερος ή καλύτερος (όμως μεταξύ μας: Ό,τι και να γίνει η θεία μου η Σοφία δε θα προλάβει να το μάθει!).

Κι έτσι που λέτε, έμενε η άλλη θεία στο περβάζι, (η Αγλαΐα ντε), με παράπονο κολλημένη στο τζάμι, να κοιτάζει έξω τη ζωή να κάνει μόνη της περιπάτους έχοντάς την ξεχ...ασμένη, μέχρι που -για να μην παραπονιέται άλλο- την πήρε για έναν πολύ όμορφο και μακρινό περίπατο ο καλός Θεούλης.

Τέλος

(σημείωση: το γεγονός με τον καφέ-αλατόνερο αν και μοιάζει απίθανο, είναι πραγματικό! Το 'κανε και το εξήγησε ακριβώς έτσι, η γιαγιά ενός παιδικού μου φίλου)
.
.

Συναίσθημα

Young couple by Emil Nolde

Έχει πολύ καιρό που με προβληματίζει η ύπαρξη του συναισθήματος.

Στην αρχή σκέφτηκα πως θα 'ναι ή 'άνωθεν' μέριμνα για τις επιταγές της διαιώνισης του είδους μας.
Για να ζευγαρώνει τους ανθρώπους, να τους ανα-τρέφει (μέσω του μητρικού φίλτρου) και να τους αγελαιοποιεί σε κοινωνικές ομάδες δυναμώνοντάς τους στις εξωτερικές αντιξοότητες (φυσικών φαινομένων ή ανταγωνιστικά με άλλες ομάδες ή φυλές) ώστε να καταφέρνουν να συνεχίζουν να επιβιώνουν.

Γιατί, αν θυμάμαι καλά, όπως είπε και ο Αριστοτέλης "ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον" και χωρίς συναίσθημα, μετά από την κάλυψη των φυσικών αναγκών του -μέσω των απαραίτητων κοινωνικών ανταλλαγών- θα έρεπε προς την μοναχοποίηση.

"Μόνο λοιπόν όταν μπορέσουμε να συλλάβουμε την ιστορία σαν πολυκύμαντη κίνηση κόσμων ολόκληρων, όπως είναι ο κάθε άνθρωπος, σαν πολυκύμαντη κίνηση από γαλαξίες ανθρώπινων ιστοριών, μόνο όταν θα μπορέσουμε να καταξιώσουμε στη συνείδησή μας το άτομο ως τον πρωτογενή παράγοντα του πολιτισμού, που η ενότητά του με τους άλλους ανθρώπους επιτρέπει την παραγωγή και την εξέλιξη του, τότε ίσως θα μπορέσουμε να αναγνώσουμε τη σκοπιμότητα και την αναγκαιότητα του ιστορικού γεγονότος, των επιλογών και των ιδεολογιών..."
Χρόνης Μίσσιος-‘’Χαμογέλα ρε, τι σου ζητάνε’’

Whirlwind (1906) by Filipp Malyavin

Κάποια στιγμή το παρομοίασα με έναν πίνακα.
Το σώμα μας, η λογική μας, είναι το καβαλέτο, τα πινέλα, τα σύνεργα γενικά, αλλά το συναίσθημα είναι το χρώμα.
Το συναίσθημα είναι αυτό που μας δίνει ζωντάνια, πάθος, ορμή ζωής.

"Γιατί τι είναι ο άνθρωπος χωρίς τα πάθη; Χωρίς τα πάθη του ο άνθρωπος είναι δρομέας κουτσοπόδης και δισκοβόλος κουλός. Είναι Κικέρωνας με κομμένη γλώσσα, ναυτικός χωρίς τη θάλασσα, ένας επιβήτορας ευνουχισμένος.
Τα πάθη μας ξεσηκώνουν το μεγαλουργό βούρλισμα της δημιουργίας. Και κάνουν την κούκλα γυναίκα, και το γεφύρι πέρασμα, και τον καλόγερο Παπαφλέσσα." όπως έγραψε και ο Λιαντίνης.

Minerva by Auguste Rodin

Το συναίσθημα είναι αυτό που μας βοηθάει να πετάξουμε από πάνω μας τα περιττά επίκτητα επιχρίσματα της εγωιστικής ανάγκης για επιβίωση και να φτάσουμε βαθειά στην ψυχή μας.
Μέσω του συναισθήματος, μάς φτάνουν στην έκσταση διάφορες θρησκευτικές τελετουργίες. Από τις Μαινάδες και τις Βακχίδες μέχρι τους αναστενάρηδες και τους Δερβίσηδες.
Το συναίσθημα είναι αυτό που μας παίρνει ανθρώπους και μας επιστρέφει ήρωες.
Που μας βγάζει από τα γνωστά μας όρια και ενεργοποιεί το κρυμμένο εν δυνάμει μας.
Που μας εξαγνίζει και μας οδηγεί στην κάθαρση μέσω της αγάπης.
Που μας ανυψώνει και κάνει λεπτεπίλεπτη και διάφανη την υφή της ύπαρξής μας.


"...Και ότι βακχεύειν δε σημαίνει «γλεντώ», αλλά «αποκτώ μια ιδιαίτερη θρησκευτική εμπειρία» —την εμπειρία της κοινωνίας με το Θεό, που μεταμορφώνει τον άνθρωπο σε βάκχο ή βάκχη"

Dance around the golden calf by Emil Nolde (1867-1956)

Σ' αυτή την εμπειρία οι αρχαίοι Έλληνες, όπως και πολλοί άλλοι λαοί, πίστευαν ότι το κρασί πολλές φορές βοηθάει. Η μέθη, καθώς παρατήρησε ο William James, “διαστέλλει, ενώνει και καταφάσκει: οδηγεί τον πιστό της από την ψυχρή περιφέρεια των πραγμάτων στο ακτινοβόλο τους επίκεντρο· τον κάνει για μιά στιγμή ένα με την αλήθεια”. 
Έτσι το κρασί αποκτά θρησκευτική αξία: αυτός που πίνει γίνεται ένθεος —έχει πιει τη θεότητα. Αλλά το κρασί δεν ήταν το μόνο ούτε το πιο σημαντικό μέσο κοινωνίας.Σε πολλές κοινωνίες, ίσως σε όλες τις κοινωνίες, υπάρχουν άνθρωποι στους οποίους “οι τελετουργικοί χοροί προκαλούν μια θρησκευτική εμπειρία που φαίνεται πιο ικανοποιητική και πιο πειστική από οποιαδήποτε άλλη... 

Τα γνωστότερα παραδείγματα είναι οι Μωαμεθανοί δερβίσηδες, οι Αμερικανοί Shakers (“Τρέμοντες”), οι Ιουδαίοι Χασιντίμ και οι Σαμάν της Σιβηρίας… Συχνά ο χορός οδηγεί το χορευτή στην αίσθηση ότι κατέχεται από μια ξένη προσωπικότητα. Τέτοιοι χοροί είναι εξαιρετικά μεταδοτικοί και εύκολα γίνονται μια ισχυρή έμμονη ιδέα που κυριεύει ακόμα και σκεπτικιστές χωρίς τη συγκατάθεση του συνειδητού …έτσι αναπτύχθηκαν οι εποχιακές “θεραπείες” αρρώστων με τη μουσική και τον εκστατικό χορό, που σε ορισμένα μέρη αποκρυσταλλώνονταν σε ετήσια πανηγύρια."
(Εισαγωγή στις Βάκχες, Ε. R. Dodds-Μετ. Λίνας Κασδαγλη)

Grace Hartigan by AckermanGoldsmith (1994)

Στις περισσότερες σημερινές λατρευτικές τελετές η ιερή μέθη έχει αντικατασταθεί από την συνοδεία ψαλμωδίας ή μουσικής που καταστέλλει τη σκέψη και διεγείρει περισσότερο το συναίσθημα, μέχρι την κορύφωση της έκστασης, όπου εκμηδενίζεται κάθε λογική και το συναίσθημα γίνεται το όχημα που οδηγεί στα υπερβατικά μονοπάτια.

Όμως το ίδιο όχημα, χωρίς το φρένο και το χαλινάρι της λογικής, μπορεί να μας μεταφέρει και σε άλλου είδους εμπειρίες.
Αντί για την ανοδική υπερβατική πορεία, στα χέρια ενός ανθρώπου -μη καθοδηγούμενου από ανώτερο ή "ιερό σκοπό"- η άλογη κατανάλωση συναισθήματος καταντάει κτηνώδης, τραβώντας τον φορέα της προς τα κατώτερα επίπεδα της εξελικτικής πορείας, πίσω σε ζωώδη αρχέγονα ένστικτα.

Αν παρατηρήσουμε νηφάλιοι ώστε να είμαστε αρκετά αντικειμενικοί και όχι συναισθηματικά φορτισμένοι (από κάποιου είδους "ντέρτι" που υποδαυλίζεται από τα λόγια των καψούρικων τραγουδιών), μια νυχτερινή πίστα γεμάτη από ανθρώπους που χορεύουν, θα δούμε μια ανάγκη για υπερκατανάλωση συναισθήματος μέσα από την δικαιολογία της μέθης.
Αν εξαιρέσουμε αυτούς κι αυτές που λικνίζονται για άλλους λόγους (όπως επίδειξη σώματος ή χορευτικής ικανότητας, σεξουαλική πρόκληση, κέφι με το ζόρι), ξεχωρίζουν κάποιοι που έχουν βουτήξει στην κυριολεξία στο συναίσθημα, έχουν απομονωθεί από τον περίγυρο και χορεύουν εκφράζοντας αυτό το υπερσυναίσθημα-παράπονο-νταλκά που έχουν αφήσει να τους κυριεύσει.

Candle dancers by Emil Nolde

Μέσα από την επίφαση της μέθης ψάχνουμε δικαιολογίες για να υπερκαταναλωθούμε μέσα στο συναίσθημα, να εκφραστούμε εκτός ορίων και να εκφράσουμε μέσω του σώματός μας αυτά που συνήθως δεν μας επιτρέπει η λογική.

Το συναίσθημα, γίνεται το καταφύγιο για να ξεφύγουμε παραπονιάρικα από την πραγματικότητα, τις ευθύνες και την αντιμετώπισή τους που επιβάλλει η λογική.
Κρυβόμαστε πίσω από διάφορες συναισθηματικές φορτίσεις και κυρίως κάτω από αυτές, αφήνοντάς τες να μας σκεπάζουν σαν πουπουλένιο πάπλωμα αδράνειας.
Αφηνόμαστε να μένουμε για καιρό κολλημένοι μόνο σ' αυτές, αποφεύγοντας να κοιτάξουμε κατάματα την αλήθεια και να κάνουμε ένα βήμα πιο πέρα.

Το συναίσθημα γίνεται το βολικό κλαψούρισμα και οικτίρισμα του εαυτού μας.
Γίνεται το πένθος για να αποφύγουμε το βένθος.
Γίνεται το αποτέλεσμα για να μην ψάξουμε την αιτία.
Γίνεται το -δήθεν επίπονο, αλλά στην ουσία ασφαλές- τέλμα για να μένουμε στην επιφάνεια των πραγμάτων, αποφεύγοντας την εκ βαθέων ανάλυσή τους, εθελοτυφλώντας στα όσα μη επιθυμητά μπορεί μια τέτοια ανάλυση να μας αποκαλύψει.

Και ως συνήθως: "οι άλλοι φταίνε κυρίως γι' αυτό!", ή "η άτιμη η ζωή που μας τα 'φερε έτσι στραβά".
Εμείς απλώς οι καημένοι, ως "ευαίσθητοι αποδέκτες", αφηνόμαστε να κλαψουρίζουμε (συνήθως σε φιλικούς ώμους ή στον Θεό με παράπονο για τον άδικο τούτο κόσμο) και να βιώνουμε με οδύνη τα αποτελέσματα, ανήμποροι να δράσουμε δυναμικά για να ξεφύγουμε.

Self portrait, 1912 by .Emil Nolde

-Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
Τι νόμους πια θα κάμουν οι Συγκλητικοί;
Οι βάρβαροι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν.
................. ....................................
Και τώρα τι θα γενούμε χωρίς βαρβάρους;
Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις.
(Κ. Καβάφης)

Ευλογημένο να ‘ναι το Εμπόδιο

και τρισευλογημένο.

Δέντρο ισκιερής δικαιολογίας

ότι δεν φταίμ’ εμείς,

να βρίσκει δροσερήν αθώωση

ο λιποτάκτης Χειρισμός,

να κολατσίζει με το πάσο της

το μεροκαματιάρικο άλλοθί της

η Αλλοτρίωσή μας.

("Έμμεση Αδράνεια"-Δημουλά Κική)

"Σπουδαίοι είναι οι άνθρωποι που έχουν υποφέρει, γενναίοι είναι οι άνθρωποι που δέχονται να υποφέρουν, αλλά ανώτεροι είναι εκείνοι που δε σημαδεύονται απ' αυτό. Εκείνοι που έχουν χαράξει πορεία να διευρύνουν τον εαυτό τους και το μυαλό τους και δε χρειάζονται άλλοθι ούτε οίκτο ούτε καν λίγη συμπάθεια."
(Εύα Ομηρόλη)

"Η δράση υποκαθιστά τα δάκρυα" 

(Α. Γκράμσι)

Paarden, langs de zee galopperend - Giorgio de Chirico

Λογική και Συναίσθημα.
Η πάλη των δύο αλόγων του Σωκράτη που γράφει ο Πλάτωνας στον Φαίδρο:

Το ένα, που 'ναι της μοίρας της καλής, έχει όρθιο το παράστημα, είναι καλοδεμένο στην άρθρωση, έχει τον αυχένα ψηλά… Είναι φιλότιμο και με φρονιμάδα και με αιδώ, και αγαπά τη γνώμη την αληθινή.
Το άλλο είναι ένας σωρός από κρέατα, στραβόκορμο και παχύσαρκο… Είναι ακόλαστο και αλαζονικό, με αυτιά τριχωτά και βαράκουα.

Η πλατιά κίνηση των ψυχών γράφει το χορό της πέστροφας στα νερά.
Άλλοτε φέρνει την αντίσταση με τη χαρά της νίκης, άλλοτε στο παράδομα με την αγωνία της μάχης.
Προσέχετε την σύνδεση του ευγενικού με το χυδαίο στην παντοδύναμη Αρχή της πραγματικότητας…
Λιαντίνης

---------------

Ας κάνω και μια μεγάλη παρένθεση, προεκτεινόμενη στον τομέα της ψυχολογίας.


Στην ουσία δεν είναι μόνο αυτά τα δύο. Η λογική και το συναίσθημα.
Όπως έδειξε η εμπειρική παρατήρηση, αποκτούμε πείρα των φαινομένων με τέσσερις κύριους τρόπους.
Πριν από αιώνες, ο Πλάτωνας στην "Πολιτεία" παρατήρησε αυτόν τον τετραπλό χαρακτήρα της λειτουργίας μας.
Οι διάφοροι μεταφραστές του δυσκολεύτηκαν πολύ να βρουν λέξεις αντίστοιχες μ' αυτές που χρησιμοποίησε.
"Τέσσερις λειτουργίες της ψυχής: Νοημοσύνη, απόδειξη, γνώμη, φαντασία" -Σπενς,
"Τέσσερις νοητικές καταστάσεις: καθαρή λογική, κατανόηση, πίστη, εικασία" -Ντέϊβιντ & Βόαν.
"Λογική, κατανόηση, πεποίθηση και αντίληψη των σκιών" -ΤΖόουσετ.


Ο Γιούγκ έδωσε ειδικά ονόματα:
Την ικανότητα να βλέπει κανείς πώς συσχετίζονται τα πράγματα λογικά (νοημοσύνη, λογική, καθαρή λογική-σύμφωνα με τους μεταφραστές του Πλάτωνα) την ονόμασε "λειτουργία της σκέψης".
 

Pictograph by Adolph Gottlieb

Την άμεση αντίληψη των φαινομένων με τα αισθητήρια όργανα (απόδειξη, κατανόηση) την ονόμασε "λειτουργία των αισθήσεων".
 
Την ικανότητα να κάνει κάποιος ακριβείς και συνεκτικές αξιολογήσεις, την ονόμασε "λειτουργία του συναισθήματος" (γνώμη, πίστη, πεποίθηση).
 
Την ικανότητα να βλέπει κανείς πέρα από τα γεγονότα, να συλλαμβάνει το μη απτό σε μία κατάσταση (φαντασία, εικασία, αντίληψη των σκιών), την ονόμασε "λειτουργία της διαίσθησης".
Εκτός λοιπόν από τη λογική της σκέψης και το συναίσθημα, έχουμε την αίσθηση και την διαίσθηση.



Η σκέψη είναι το αντίθετο του συναισθήματος, και η αίσθηση (λειτουργία της λήψης του οριζόμενου ως πραγματικού) είναι το αντίθετο της διαίσθησης.

Ο Γιούγκ ανακάλυψε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν αρκετά ανεπτυγμένη μία από τις τέσσερις λειτουργίες. Μια γειτονική της είναι μέτρια ανεπτυγμένη και οι υπόλοιπες δύο υποτυπώδεις. Αυτό είχε μεγάλη σημασία στην κατανόηση του τρόπου συμπεριφοράς των ανθρώπων.
Μετά διαχώρισε τους τρόπους αυτούς σε εσωστρεφείς και εξωστρεφείς κι έτσι κατέληξε σε οχτώ τύπους λειτουργίας μας. Βάσει αυτών έβρισκε τον ψυχολογικό τύπο του κάθε ατόμου και ανέλυε την προσωπικότητά του.




Συμπερασματικά, λοιπόν, νομίζω ότι το συναίσθημα, εκτός από μέσον έκφρασης, είναι ένα ισχυρότατο μέσον αντίληψης χρήσιμο για την εξέλιξή μας και η αξία του βρίσκεται στον τρόπο που το ελέγχει και το χρησιμοποιεί κάποιος (αφήνεται τελείως σ' αυτό ή το χαλιναγωγεί -περισσότερο ή λιγότερο- ανάλογα με την εκάστοτε περίπτωση).
.

Δίλλημα

.
Στο τέλος του τετραγώνου του σπιτιού μου, διασταυρώνονται 5,1/2 δρόμοι (λέω 5,1/2, γιατί ο μισός είναι διακλάδωση του ενός δρόμου με διαχωριστική νησίδα για όσους θέλουν να στρίψουν), χωρίς φανάρια.
Αποτέλεσμα είναι να γίνονται συχνά τρακαρίσματα.
Ευτυχώς, ως τώρα (απ' ό,τι έχω δει), δεν υπήρξαν θύματα ή σοβαροί τραυματισμοί.
Έχει πάνω από ένα χρόνο που μετακόμισα εδώ κι έχω δει -όσο είμαι σπίτι- τουλάχιστον 5-6 τρακαρίσματα.
Μόλις πριν δυο βδομάδες έγινε το τελευταίο, με αποτέλεσμα η μπροστινή ρόδα του ενός από κάθετη να γίνει οριζόντια.
Αυτό μ' έκανε να πάρω την απόφαση να στείλω μια επιστολή στην τροχαία για να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή σ' αυτό το σημείο και να κάνουν κάτι.

Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι το κομμάτι του δρόμου που περνάει ακριβώς κάτω από το σπίτι μου, και είναι μέρος της διασταύρωσης, ενώ είναι διπλής κατευθύνσεως, με τα παράνομα παρκαρισμένα αυτοκίνητα, γίνεται αναγκαστικά μονής, μια και δεν υπάρχει χώρος για να περάσουν ταυτόχρονα 2 αυτοκίνητα.
Αποτέλεσμα; Συχνοί καβγάδες, φωνές και κορναρίσματα από τους διερχόμενους που στριμώχνονται όπως-όπως στα διάφορα στενά και στα κενά για να τα καταφέρουν να χωρέσουν ταυτόχρονα.
Το καλοκαίρι, ένας ταξιτζής είχε κλείσει επί μισή ώρα τον δρόμο για να καβγαδίζει και να βρίζει τον απέναντι διερχόμενο οδηγό που δεν του έκανε χώρο για να περάσει.

Κι ενώ περίμενα κάποιες οδηγίες από ένα φίλο τροχονόμο (που τον έβαλα να ρωτήσει τα σχετικά και μου πρότεινε να στείλω την ίδια επιστολή και στον Δήμο) ακούω προχθές φωνές και φασαρίες πάλι. Ένα αυτοκίνητο της τροχαίας είχε σταματήσει κι ένας τροχονόμος, που μάλλον είχε εντολή να μαζέψει το χριστουγεννιάτικο δώρο του, έγραφε όλους τους παράνομα παρκαρισμένους. Είχαν βγει λοιπόν οι μαγαζάτορες από κάτω και διαμαρτυρόταν "Πού να παρκάρουμε, δεν έχει χώρο κλπ". Όσοι πρόλαβαν πήραν τα αυτοκίνητά τους και για λίγο άδειασε ο δρόμος κι έγινε καθαρά διπλής κατεύθυνσης. Μόλις έφυγε όμως ο τροχονόμος ξαναεπέστρεψαν τα παράνομα.

Βλέποντας τους ανθρώπους που έχουν καταστήματά κάτω από το σπίτι μου να διαμαρτύρονται (όσο να πεις έγιναν πια γνωστές φυσιογνωμίες), τους λυπήθηκα.
Αν είχα στείλει την επιστολή, το τυχαίο αυτό γεγονός, θα με γέμιζε ενοχές ότι ήμουν η κύρια υπεύθυνη για το ότι θυμήθηκε η τροχαία να έρθει και από τα μέρη μας για να ελέγξει την κατάσταση στο πενταδρόμι (κι είδε και το πρόβλημα με τα παράνομα παρκαρισμένα που κλείνουν το συγκεκριμένο κομμάτι του δρόμου).
Έτσι μου κόπηκε η φόρα. Τι να κάνω τελικά;
(Σημειωτέον ότι δεν έχω αυτοκίνητο)
Ιδού το δίλλημα λοιπόν:
Να στείλω την επιστολή μήπως και μπορέσει να γίνει τίποτα σ' εκείνο το σημείο και μειωθούν τα τρακαρίσματα (ίσως και να αποφευχθούν και κάποια μελλοντικά περιστατικά με πιθανότητα να κινδυνέψουν ανθρώπινες ζωές).
Κι αν μέσα στα μέτρα αυτά είναι η τακτική επιτήρηση και του δικού μας δρόμου με αποτέλεσμα -χάρη σε μένα- να πληρώνουν πρόστιμα οι μαγαζάτορες και οι περίοικοι;

Να μην στείλω για να γλιτώσουν τα πρόστιμα και να μην ψάχνουν με τις ώρες θέση για παρκάρισμα. Και στο κάτω-κάτω τι να κάνουν κι αυτοί; Πού να παρκάρουν; Δεν χωράνε πια πουθενά τόσα αυτοκίνητα.
Όσο δεν εφαρμόζονται νόμοι για κάθε νεοαναγειρόμενη οικοδομή να έχει αντίστοιχες θέσεις παρκαρίσματος για κάθε διαμέρισμά της, η κατάσταση θα γίνεται όλο και πιο ασφυκτική.

Κι αν δεν στείλω, θα δώσει κανένας υπεύθυνος προσοχή σε αυτό το επικίνδυνο σημείο;
Ίσως από καταγγελίες των παθόντων οδηγών;
Άραγε η τροχαία συγκεντρώνει τους τόπους ατυχημάτων για να κάνει μια στατιστική στο τέλος με τα πιο επικίνδυνα σημεία;
Κι αν τυχόν συμβεί κάποιο σοβαρότερο περιστατικό δε θα 'χω περισσότερες τύψεις;
Πρέπει να υπάρξουν θανατηφόρα ατυχήματα κάπου για να δώσουμε επιτέλους προσοχή;

Τώρα θα μου πείτε, στείλω-δεν στείλω, σιγά μην προσέξει κανείς από την τροχαία αυτά που θα τους επισημάνω.
Τουλάχιστον θα 'χω κάνει ένα μικρό κάτι και δεν θα μείνω αμέτοχη, μαζί με τους υπόλοιπους που βγαίνουν στα μπαλκόνια, να κοιτώ απλώς τα τρακαρίσματα.
.